Viêm Lợi Trùm là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Viêm lợi trùm là tình trạng tổ chức mô nướu (lợi) bao xung quanh răng đang mọc bị viêm sưng, phù nề. Tình trạng này chủ yếu ảnh hưởng đến răng khôn (răng số 8) do răng mọc khá muộn nên không có đủ không gian để phát triển. Tùy theo từng trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc, chăm sóc tại nhà, cắt lợi trùm hoặc nhổ bỏ răng. 

Viêm lợi trùm là gì? Phân loại

Viêm lợi trùm là tình trạng viêm mô nướu bao xung quanh răng đang mọc (thường xảy ra ở răng khôn/ răng số 8). Thông thường, mô nướu bao xung quanh chân răng với chức năng chính là bảo vệ và cố định răng trên cung hàm. Tuy nhiên vì một số lý do, lợi có thể phát triển trùm lên phía trên răng gây cản trở quá trình mọc răng. Khi răng phát triển, lợi sẽ bị kích thích dẫn đến hiện tượng viêm, phù nề và đau nhức.

Theo thời gian, thức ăn sẽ mắc kẹt vào khe hở của răng và phần lợi trùm tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển gây viêm nhiễm tại chỗ. Trên thực tế, viêm lợi trùm rất ít khi xảy ra ở những vị trí khác ngoài răng khôn hàm dưới. Cũng chính vì vậy mà bệnh lý này thường ảnh hưởng đến người trong độ tuổi mọc răng khôn (khoảng 17 – 29 tuổi).

Dựa vào tiến triển, viêm lợi trùm được chia thành 2 giai đoạn là cấp tính và mãn tính:

• Viêm lợi trùm cấp tính: Viêm lợi trùm cấp tính là tình trạng lợi trùm bị viêm đột ngột, mức độ viêm và phù nề nặng gây đau nhức, sưng hạch góc hàm, sốt. Tình trạng này thường thuyên giảm nhanh nếu được chăm sóc và điều trị tốt. Tuy nhiên nếu chủ quan, vi khuẩn gây viêm nhiễm có thể phát triển và lây lan sang các cơ quan khác.
• Viêm lợi trùm mãn tính: Viêm lợi trùm mãn tính là tình trạng mô lợi bao xung quanh răng bị viêm nhiễm kéo dài, mức độ viêm không quá nặng nhưng dễ tái phát và có tính chất chu kỳ. So với giai đoạn cấp, viêm lợi trùm ở giai đoạn mãn tính có triệu chứng nhẹ và mờ nhạt hơn nên ít khi được chú ý.

Các triệu chứng nhận biết viêm lợi trùm

Triệu chứng của viêm lợi trùm có sự khác biệt ở giai đoạn cấp tính và mãn tính. Ngoài ra, mức độ triệu chứng còn phụ thuộc vào phạm vi phần lợi trùm bao lên răng và tình trạng sức khỏe của từng người.

Các triệu chứng nhận biết bệnh viêm lợi trùm cấp tính:

• Nướu răng sưng đỏ, phù nề và nóng hơn so với các mô nướu còn lại
• Nướu răng rỉ dịch có mùi hôi
• Sốt nhẹ đến sốt cao
• Răng đau nhức nhiều, khó khăn khi ăn uống
• Sưng hạch góc hàm dẫn đến cứng hàm, khó mở miệng
• Ăn uống kém, không ngon miệng
• Cơ thể mệt mỏi, uể oải

Dấu hiệu nhận biết viêm lợi trùm mãn tính:

• Răng đau âm ỉ, đôi khi gây nhức nhưng mức độ không quá nghiêm trọng
• Vùng nướu xung quanh răng có dấu hiệu sưng và dễ bị kích thích
• Khoang miệng tiết ra mùi hôi khó chịu
• Triệu chứng mờ nhạt nhưng dễ tái phát và thường có tính chất chu kỳ

Ở một số trường hợp nặng, viêm lợi trùm có thể gây sốt cao, cứng hàm, sưng vùng mặt và nhiễm trùng lan tỏa ra toàn bộ phần hàm, sàn miệng. Nếu nhận thấy các triệu chứng có mức độ nghiêm trọng, bạn nên đến ngay bệnh viện để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây viêm lợi trùm

Nguyên nhân trực tiếp gây viêm lợi trùm là do mọc răng (chủ yếu là mọc răng khôn). Khi răng phát triển sẽ gây kích thích mô nướu xung quanh dẫn đến hình thành kẽ hở giữa nướu và răng, tạo điều kiện để thức ăn bám dính và kích thích sự phát triển của vi khuẩn.

Các răng thông thường ít khi gặp phải tình trạng lợi trùm do mọc sớm, có đủ không gian để phát triển. Ngược lại, răng khôn mọc trong tuổi trưởng thành (17 – 29 tuổi) nên không có đủ không gian để mọc, dễ mọc lệch, mọc ngầm gây chèn ép mô nướu và các răng khác trên cung hàm. Chính vì vậy, phần lớn các trường hợp bị viêm lợi trùm đều xảy ra ở răng khôn.

Ngoài nguyên nhân trực tiếp, nguy cơ bị viêm lợi trùm còn có thể tăng lên nếu có những yếu tố như:

• Vệ sinh răng miệng kém: Thói quen vệ sinh kém khiến thức ăn dễ dàng tích tụ trong kẽ hở giữa răng và mô nướu, tạo điều kiện thuận lợi để vi khuẩn phát triển mạnh gây viêm nhiễm và phù nề mô nướu bao xung quanh răng. Ngược lại nếu chăm sóc răng miệng đúng cách, nguy cơ bị viêm lợi trùm sẽ giảm đi đáng kể.
• Vị trí răng mọc: Như đã đề cập, vì tính chất và thời gian mọc nên răng khôn (răng số 8) sẽ có nguy cơ bị viêm lợi trùm cao hơn so với răng ở những vị trí khác. Hơn nữa, răng khôn nằm ở cuối cung hàm nên việc làm sạch cũng sẽ khó khăn hơn. Tất cả những yếu tố này đều có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm lợi trùm.
• Hệ miễn dịch suy giảm: Người có hệ miễn dịch suy giảm (mang thai, tiểu đường, nhiễm HIV/ AIDS,…) có nguy cơ cao mắc các bệnh nha khoa do vi khuẩn có hại không được kiểm soát và phát triển quá mức. Trong trường hợp sức đề kháng suy giảm, mô lợi bao xung quanh răng sẽ dễ bị viêm nhiễm và phù nề hơn bình thường.
• Các yếu tố khác: Ngoài ra, nguy cơ bị viêm lợi trùm cũng có thể tăng lên khi có những yếu tố như đang trong độ tuổi mọc răng khôn (17 – 29 tuổi), có thói quen hút thuốc lá, đang mắc các bệnh nhiễm trùng toàn thân, có sẵn các bệnh lý nha khoa như viêm nha chu mãn tính,…

Viêm lợi trùm có nguy hiểm không?

Viêm lợi trùm là một trong những vấn đề nha khoa thường gặp. Bệnh lý này xảy ra trong giai đoạn mọc răng khôn (17 – 29 tuổi). Viêm lợi trùm có thể được kiểm soát hoàn toàn nếu chăm sóc và điều trị đúng cách. Tuy nhiên nếu chủ quan, phần lợi trùm có thể phù nề, viêm nhiễm nặng dẫn đến đau nhức, sưng hạch góc hàm, sốt, mệt mỏi và ăn uống kém.

Ngoài ra, viêm lợi trùm không được điều trị còn tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển vào các tổ chức sâu hơn như dây chằng nha chu, cement, xương ổ răng, sàn miệng, lưỡi, niêm mạc má,… dẫn đến tăng nguy cơ bị viêm nha chu, áp xe chân răng, viêm tủy răng và nhiễm trùng lan tỏa ra toàn bộ sàn miệng.

Không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe răng miệng, viêm lợi trùm còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh viêm nhiễm đường hô hấp do miệng là cơ quan có mối liên hệ với cổ họng, thanh quản, mũi và mô xoang. Ngoài ra, viêm lợi trùm kéo dài còn làm giảm chức năng đề kháng của amidan và niêm mạc hầu họng dẫn đến tăng nguy cơ mắc các bệnh viêm đường hô hấp dưới như viêm phế quản, viêm phổi,…

Dù không phổ biến nhưng vi khuẩn gây viêm lợi trùm cũng có thể phát triển và lây lan ra các cơ quan xa như động mạch tim, phổi, khớp, não,… Trường hợp nặng có thể dẫn đến nhiễm trùng huyết và đe dọa đến tính mạng nếu không được chăm sóc, điều trị kịp thời. Để giảm nguy cơ gặp phải các biến chứng của bệnh lý này, bạn nên thăm khám ngay khi nhận thấy các triệu chứng bất thường.

Cách điều trị bệnh viêm lợi trùm an toàn, hiệu quả

Viêm lợi trùm thường xảy ra trong giai đoạn mọc răng. Vì vậy ngoài khám răng miệng thông thường, bác sĩ sẽ yêu cầu chụp X-Quang để xác định tình trạng của răng đang mọc (mọc thẳng hay mọc lệch, mọc ngang, ngầm,…) để đưa ra phương án điều trị phù hợp nhất.

Ngoài ra, hình ảnh từ X-Quang sẽ giúp bác sĩ phân biệt viêm lợi trùm với một số bệnh nha khoa có triệu chứng tương tự như áp xe răng, viêm nha chu, sâu răng, viêm tủy răng,… Tùy vào từng trường hợp cụ thể, bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp điều trị sau:

1. Các biện pháp chăm sóc

Trong trường hợp viêm lợi trùm có mức độ nhẹ, răng mọc thẳng và cơn đau chỉ khu trú ở vị trí răng đang mọc, tình trạng có thể được cải thiện bằng các biện pháp chăm sóc. Nếu chăm sóc đúng cách, hiện tượng mô lợi sưng tấy sẽ thuyên giảm hoàn toàn sau khoảng vài tuần.

Các biện pháp chăm sóc giúp cải thiện viêm lợi trùm có mức độ nhẹ:

• Sử dụng nước muối sinh lý và các dung dịch sát khuẩn chứa Chlorhexidine, Hexetidine,… để làm sạch vi khuẩn trong khoang miệng, đồng thời làm dịu và giảm mức độ phù nề ở mô nướu. Dùng đều đặn 2 – 3 lần/ ngày trong 7 – 10 ngày có thể kiểm soát hoàn toàn chứng viêm lợi trùm.
• Chải răng nhẹ nhàng 2 – 3 lần/ ngày để làm sạch mảng bám và thức ăn thừa. Nếu không chú ý vệ sinh răng miệng, vi khuẩn có thể phát triển quá mức gây viêm nhiễm lợi trùm nặng và dẫn đến nhiều biến chứng.
• Sử dụng chỉ nha khoa để làm sạch kẽ răng. Ngoài ra, bạn có thể nhai kẹo cao su không đường để làm sạch thức ăn thừa ở những vị trí khuất.
• Khi bị viêm lợi trùm, nên hạn chế dùng thức ăn khô, cứng, nhiều gia vị và khó nhai. Thay vào đó, nên dùng món ăn nguội, mềm, lỏng và nhạt để giảm mức độ kích thích lên mô nướu bị tổn thương.
• Nghỉ ngơi hợp lý và ăn uống điều độ để nâng đỡ thể trạng. Thể trạng được cải thiện có thể kiểm soát tốt hiện tượng viêm nhiễm ở mô lợi và ngăn không cho vi khuẩn lây lan sang các cơ quan khác.
• Để mô lợi được phục hồi nhanh chóng, bạn nên tránh các thói quen xấu như hút thuốc lá, sử dụng rượu bia,…

Các biện pháp chăm sóc có thể giảm hiện tượng phù nề mô nướu, đồng thời cải thiện triệu chứng đau nhức và sốt nhẹ do viêm lợi trùm gây ra. Trong trường hợp triệu chứng có mức độ nặng, bạn nên áp dụng các biện pháp này cùng với phương pháp y tế được bác sĩ chỉ định.

2. Sử dụng thuốc

Đối với viêm lợi trùm cấp tính, bác sĩ có thể chỉ định dùng một đợt kháng sinh (khoảng 5 – 7 ngày) để kiểm soát nhiễm trùng và cải thiện các triệu chứng khó chịu. Ngoài ra tùy theo triệu chứng mà bạn gặp phải, bác sĩ có thể chỉ định dùng thêm một số loại thuốc khác.

Các loại thuốc được sử dụng trong điều trị viêm lợi trùm:

• Dung dịch súc miệng sát khuẩn: Các dung dịch súc miệng sát khuẩn chứa Hexetidine, Chlorhexidine, Chlorine Dioxide, Zinc gluconat,… được sử dụng để làm sạch vi khuẩn và ngăn ngừa hình thành mảng bám. Các dung dịch này được sử dụng trong thời gian dài để kiểm soát hoàn toàn hiện tượng viêm nhiễm ở mô lợi bao xung quanh răng.
• Thuốc kháng sinh: Kháng sinh được sử dụng liên tục từ 5 – 7 ngày trong trường hợp viêm lợi trùm cấp tính. Thuốc có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn trú ngụ bên trong mô nướu nhằm giảm mức độ viêm và phù nề tổ chức lợi bao xung quanh răng đang mọc. Các loại kháng sinh được sử dụng trong điều trị viêm lợi trùm bao gồm Metronidazole, Spiramycin,…
• Thuốc giảm đau, hạ sốt: Trong trường hợp viêm lợi trùm gây đau nhức kèm theo sốt, bác sĩ sẽ chỉ định dùng Paracetamol. Thuốc có tác dụng hạ sốt, giảm đau, an toàn cho cả người lớn và trẻ nhỏ. Tuy nhiên với cơn đau có mức độ nặng, loại thuốc này có thể không mang lại hiệu quả.
• Thuốc chống viêm: Thuốc chống viêm được sử dụng khi mô lợi bao xung quanh bị sưng viêm và phù nề nặng. Tùy theo mức độ viêm, bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc kháng viêm không steroid/ NSAID (Meloxicam, Ibuprofen, Diclofenac,…) hoặc corticosteroid (Dexamethason, Prednisolon). Nhóm thuốc này có nhiều tác dụng phụ nên cần phải thật cẩn trọng khi dùng.

Sau khi sử dụng thuốc, tình trạng viêm lợi trùm sẽ được kiểm soát. Tuy nhiên để chữa trị dứt điểm, bác sĩ sẽ cân nhắc can thiệp các phương pháp chuyên sâu. Nếu chỉ dùng thuốc, tình trạng viêm nhiễm mô lợi sẽ tiếp tục tái phát sau một thời gian ngắn.

3. Cắt lợi trùm

Cắt lợi trùm là phương pháp được áp dụng phổ biến trong điều trị bệnh viêm lợi trùm. Phương pháp này được thực hiện khi răng mọc thẳng, không mọc lệch, mọc ngầm và không xô đẩy các răng khác trên cung hàm. Cắt lợi trùm là tiểu phẫu đơn giản, được thực hiện để loại bỏ phần mô lợi bao xung quanh để răng có thể mọc và phát triển thuận lợi.

Hiện nay, cắt lợi trùm thường được thực hiện bằng tia laser để giảm thiểu mức độ xâm lấn, giảm chảy máu và rút ngắn thời gian hồi phục sau khi tiểu phẫu. Nếu chăm sóc tốt, tình trạng sẽ lành hẳn sau khoảng 1 – 2 tuần. Khi mô lợi bao trùm lên răng được loại bỏ, răng có thể phát triển bình thường, không gây kích ứng và sưng viêm các mô nướu bao xung quanh như trước.

4. Dẫn lưu mủ

Trong trường hợp viêm lợi trùm tiến triển nặng gây hình thành ổ mủ ở chân răng và mô nướu, bác sĩ sẽ tiến hành chích rạch để dẫn lưu mủ. Bác sĩ sẽ thực hiện đường rạch vào ổ mủ, sau đó bơm rửa với nước nhiều lần để loại bỏ hoàn toàn mủ ứ đọng. Qua đó giảm đau nhức, phù nề và loại bỏ vi khuẩn tích tụ trong mô nướu, chân răng.

Nếu không kịp thời dẫn lưu mủ, ổ mủ có thể bị vỡ khiến vi khuẩn đi vào tuần hoàn máu và lây lan đến các cơ quan khác. Trường hợp nặng còn có thể phá hủy chân răng dẫn đến nguy cơ mất răng vĩnh viễn.

5. Nhổ bỏ răng

Đối với trường hợp răng khôn mọc lệch, mọc ngầm, mọc chen chúc khiến các răng khác trên cung hàm bị xô đẩy, bác sĩ sẽ chỉ định nhổ bỏ răng. Khác với các răng khác trên cung hàm, răng khôn không giữ quá nhiều chức năng nên việc nhổ bỏ không ảnh hưởng đến hoạt động ăn nhai, thẩm mỹ và hoàn toàn không gây tiêu xương hàm.

Ngược lại, nhổ răng khôn mọc lệch còn giúp chữa trị dứt điểm viêm lợi trùm và phòng ngừa các bệnh nha khoa khác như viêm tủy răng, áp xe răng, sâu răng, viêm nha chu,… Bởi răng mọc ngầm, lệch lạc sẽ tạo điều kiện để thức ăn bám dính gây hình thành mảng bám và kích thích sự phát triển quá mức của vi khuẩn.

Phòng ngừa viêm lợi trùm bằng cách nào?

Viêm lợi trùm là bệnh nha khoa thường xảy ra trong quá trình mọc răng (chủ yếu ở răng khôn). Bệnh lý này ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động ăn uống, sinh hoạt và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.

Vì vậy, bạn nên chủ động phòng ngừa viêm lợi trùm bằng một số biện pháp sau đây:

• Trong thời gian mọc răng khôn, nên chú ý các biểu hiện để kịp thời thăm khám và điều trị.
• Khám nha khoa định kỳ 1 – 2 lần/ năm để phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn như răng khôn mọc lệch, mọc ngầm,… Đối với những trường hợp này, bác sĩ sẽ chủ động nhổ bỏ răng để tránh viêm lợi trùm và các vấn đề nha khoa khác.
• Phụ nữ trước khi mang thai nên khám răng để phát hiện, điều trị răng khôn mọc lệch lạc và các bệnh lý nha khoa tiềm ẩn. Bởi thời gian mang thai sẽ là điều kiện thuận lợi để các bệnh lý này phát triển mạnh gây ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và bé.
• Phòng ngừa viêm lợi trùm bằng cách chải răng đúng cách. Khi đánh răng, cần dùng bàn chải có kích thước vừa phải, lông chải mềm và mảnh để loại bỏ hoàn toàn thức ăn thừa bên trong mô nướu, kẽ răng. Vệ sinh răng miệng đúng cách có thể phòng ngừa viêm lợi trùm, viêm nướu và nhiều bệnh lý nha khoa khác.
• Sử dụng thêm nước súc miệng và chỉ nha khoa để chắc chắn khoang miệng được làm sạch hoàn toàn.
• Nâng cao sức khỏe tổng thể cũng có thể giảm nguy cơ mắc các bệnh nha khoa bao gồm cả viêm lợi trùm – đặc biệt là ở phụ nữ mang thai, người bị tiểu đường, suy nhược,…

Viêm lợi trùm là bệnh nha khoa thường gặp ở người từ 17 – 29 tuổi. Đa phần các trường hợp mắc bệnh đều có mức độ nhẹ và thuyên giảm nhanh nếu chăm sóc, điều trị đúng cách. Tuy nhiên nếu chủ quan, viêm lợi trùm có thể tiến triển nặng gây áp xe răng, tổn thương răng lân cận và tạo điều kiện cho vi khuẩn lây lan trên diện rộng. Hy vọng qua bài viết, bạn đọc có thể hiểu rõ hơn về bệnh lý này và chủ động thăm khám, điều trị khi gặp phải.

Tham khảo thêm:

• Viêm lợi khi mang thai là gì? cách trị an toàn cho bà bầu
• Dùng dầu dừa trị viêm lợi có hiệu quả không?
• Chữa Viêm Lợi Bằng Mật Ong – Mẹo Hay Dễ Làm Tại Nhà
• Top 3 thuốc trị tụt lợi của Nhật Bản được đánh giá tốt