Tiêu xương răng là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Tiêu xương răng là tình trạng xương ổ răng bị phá hủy, mật độ xương thưa dần theo thời gian. Bệnh lý này ảnh hưởng chủ yếu đến người trung niên và cao tuổi, đặc biệt là người mắc các bệnh nha khoa, mất răng vĩnh viễn và có một số vấn đề sức khỏe mãn tính. 

Tiêu xương răng là bệnh gì?

Xương răng (xương ổ răng) là một trong những cơ quan nâng đỡ răng (nha chu) bên cạnh mô nướu, dây chằng nha chu, cement. Cơ quan này có vai trò bảo vệ, cố định răng và giúp răng dễ dàng khi thực hiện các chức năng như ăn nhai, thẩm mỹ, giao tiếp,…

Tiêu xương răng là tình trạng xương ổ răng bị tiêu hủy theo thời gian khiến chân răng lỏng lẻo và lung lay. Tình trạng này thực chất là hệ quả do quá trình hủy cốt bào (tiêu xương) xảy ra nhanh hơn so với quá trình tái tạo mô xương. Cơ chế tiêu xương ổ răng có nhiều điểm tương đồng với bệnh loãng xương.

Tiêu xương ổ răng thường xảy ra ở người trung niên và cao tuổi, đặc biệt là người bị viêm nha chu, loãng xương và đái tháo đường (tiểu đường). Hầu hết các trường hợp gặp phải tình trạng này đều phải can thiệp các phương pháp phẫu thuật để bảo tồn răng, tránh nguy cơ răng gãy, rụng và mất răng vĩnh viễn.

Nhận biết các dấu hiệu tiêu xương răng

Xương ổ răng nằm sâu bên dưới và được bao phủ bởi mô nướu. Chính vì vậy, tình trạng tiêu xương ổ răng rất khó phát hiện thông qua biểu hiện lâm sàng – đặc biệt là ở giai đoạn đầu. Theo thời gian, xương ổ răng bị tiêu hủy dần khiến chân răng trở nên lỏng lẻo, lung lay và đau nhức. Lúc này, các triệu chứng của bệnh trở nên rõ ràng và dễ nhận biết hơn.

Các dấu hiệu nhận biết tình trạng tiêu xương răng:

• Chân răng có dấu hiệu lỏng lẻo, lung lay và đau nhức trong quá trình ăn uống. Có thể đi kèm với tình trạng chảy máu chân răng
• Răng xiêu vẹo bất thường
• Khoảng cách giữa các răng tăng lên
• Có hiện tượng tụt lợi – lợi teo lại và tụt xuống phía dưới chân răng (chóp răng)
• Khớp cắn bất thường (khó khăn khi nhai hoặc bị lệch khớp cắn)
• Mô nướu bao xung quanh trở nên lỏng lẻo, màu sắc đậm hơn, dễ phù nề và chảy máu khi có tác động

Các triệu chứng của bệnh tiêu xương ổ răng diễn tiến nặng dần theo thời gian. Nếu không có các biện pháp khắc phục kịp thời, chân răng có thể lung lay và gãy trong quá trình ăn uống. Tiêu xương ổ răng có thể ảnh hưởng đến một hoặc nhiều răng.

Nguyên nhân gây tiêu xương răng

Xương ổ răng là cơ quan giữ vai trò nâng đỡ và cố định răng trên cung hàm. Tuy nhiên khi quá trình hủy cốt bào diễn ra nhanh hơn quá trình tái tạo, xương ổ răng có thể bị tiêu hủy dẫn đến tình trạng tiêu xương răng.

Tình trạng này có thể xảy ra do những nguyên nhân sau:

1. Ảnh hưởng của bệnh viêm nha chu

Viêm nha chu là bệnh nhiễm khuẩn răng miệng có mức độ nghiêm trọng. Bệnh lý này được xem là giai đoạn nặng của viêm nướu răng. Khác với giai đoạn đầu, ở giai đoạn nặng, vi khuẩn đã phát triển mạnh và gây hư tổn hầu hết các cơ quan nâng đỡ răng như mô nướu, dây chằng nha chu, cement và xương ổ răng.

Vi khuẩn trú ngụ trong xương ổ răng khiến quá trình hủy cốt bào diễn ra nhanh chóng, mô xương bị hư hại và sụp lún. Ngoài ra, tiêu xương răng còn là hệ quả của phản ứng miễn dịch đối với vi khuẩn. Khi vi khuẩn tấn công, các tế bào miễn dịch sẽ sản xuất ra các thành phần đối kháng như TNF – alpha, prostaglandin E2, IL – 1 beta, matrix metalloproteinases,… Các thành phần này có thể làm gia tăng tốc độ tiêu xương.

2. Đái tháo đường (tiểu đường)

Tiểu đường là bệnh nội khoa thường gặp ở người trung niên và cao tuổi. Bệnh lý này đặc trưng bởi tình trạng tăng đường huyết kéo dài. Nguyên nhân trực tiếp gây tiểu đường là do tuyến tụy giảm sản xuất insulin hoặc do phản ứng đề kháng insulin của cơ thể.

Tiểu đường được xem là vấn đề sức khỏe đáng lo ngại hàng đầu. Ngoài những ảnh hưởng đối với tim mạch, hệ miễn dịch và thị lực, bệnh lý này còn được xem là yếu tố làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nha khoa. Cụ thể, người mắc bệnh đái thường đường có hệ miễn dịch suy giảm. Đây là điều kiện thuận lợi để vi khuẩn phát triển trong các mảng bám, cao răng và tấn công vào các cơ quan nâng đỡ răng như mô nướu, dây chằng nha chu, cement, xương ổ răng.

3. Ảnh hưởng của bệnh loãng xương

Loãng xương (xốp xương) là tình trạng giảm mật độ xương do quá trình tiêu hủy mô xương diễn ra nhanh hơn so với quá trình tái tạo. Bệnh lý này gặp nhiều ở phụ nữ từ 50 tuổi trở lên do ảnh hưởng của sự sụt giảm hormone estrogen.

Loãng xương thường ảnh hưởng đến xương chậu và cột sống. Tuy nhiên, bệnh lý này cũng góp phần đẩy nhanh tốc độ tiêu xương ổ răng do mất cân bằng canxi – phot phat. Đặc biệt ở những người có sẵn các bệnh lý nha khoa, loãng xương có thể đẩy nhanh tốc độ tiêu xương ổ răng đáng kể.

4. Tiêu xương ổ răng do nhổ răng

Nhổ răng là nguyên nhân phổ biến gây tiêu xương răng mà ít người chú ý đến. Thông thường, chân răng sẽ được cắm sâu vào xương ổ răng và được bao bọc bởi cement, dây chằng nha nhu và mô nướu.

Trong quá trình ăn uống, tác động cơ học sẽ truyền đến chân răng kích thích sự tái tạo của xương ổ răng. Điều này đảm bảo quá trình hủy cốt bào và tái tạo diễn ra ở mức cân bằng. Tuy nhiên khi nhổ răng, xương ổ răng không nhận được kích thích cơ học dẫn đến tình trạng tiêu hủy xương, xương giảm tốc độ tái tạo và phục hồi.

5. Các yếu tố nguy cơ

Ngoài những nguyên nhân trên, tiêu xương răng còn có thể xảy ra khi có các yếu tố nguy cơ như:

• Tuổi tác cao
• Hút thuốc lá lâu năm
• Mắc các bệnh nha khoa mãn tính
• Hệ miễn dịch suy giảm (suy nhược cơ thể, stress kéo dài, tiểu đường, nhiễm HIV/ AIDS,…)

Tiêu xương răng có nguy hiểm không?

Tiêu xương ổ răng là bệnh lý có tiến triển chậm, triệu chứng mờ nhạt và khó nhận biết. Ở giai đoạn đầu, bệnh lý này hoàn toàn không có bất kỳ dấu hiệu nào mà chỉ phát sinh một số triệu chứng khi chân răng bắt đầu lung lay và lỏng lẻo.

Xương ổ răng là cơ quan nâng đỡ chân răng, đảm bảo răng thực hiện tốt các chức năng như ăn nhai, giao tiếp, thẩm mỹ. Do đó, tình trạng tiêu xương ổ răng gây ra nhiều hệ lụy như:

• Ảnh hưởng đến chức năng nhai: Tình trạng tiêu xương ổ răng kéo dài khiến chân răng trở nên lỏng lẻo, lung lay dẫn đến nhiều phiền toái trong quá trình ăn uống. Ban đầu, răng chỉ gặp khó khăn khi ăn các thực phẩm cứng, khô nhưng nếu bệnh tiến triển nặng, khớp cắn bị lệch và chênh, ngay cả việc ăn nhai các món ăn mềm, lỏng cũng gặp không ít phiền toái.
• Ảnh hưởng đến thẩm mỹ: Tiêu xương răng khiến khoảng cách các răng trở nên rộng hơn, răng bị tụt nướu, hở cổ và chân răng. Ngoài ra, tiêu xương ổ răng còn khiến cơ mặt và má hóp vào trong gây ra các dấu hiệu lão hóa rõ ràng. Tình trạng này ảnh hưởng không nhỏ đến thẩm mỹ.
• Mất răng vĩnh viễn: Xương ổ răng là một trong những cơ quan nâng đỡ răng. Nếu cơ quan này bị hư hại nhiều, chân răng sẽ trở nên lỏng lẻo, lung lay và mất răng vĩnh viễn. Mất răng đồng nghĩa với việc răng mất hoàn toàn chức năng ăn nhai, giao tiếp và thẩm mỹ. Hơn nữa, mất răng còn khiến tốc độ tiêu xương xảy ra nhanh hơn, ảnh hưởng đến cấu trúc của các răng lân cận.

Tiêu xương răng là bệnh nha khoa khá phổ biến ở người trung niên và cao tuổi. Bệnh lý này ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe răng miệng. Để giảm thiểu các hệ lụy và biến chứng, nên tiến hành thăm khám và điều trị trong thời gian sớm nhất.

Các phương pháp điều trị tiêu xương răng

Tiêu xương răng không có các triệu chứng điển hình – trừ khi xương ổ răng đã bị hư hại nặng. Do đó để chẩn đoán bệnh lý này, bác sĩ buộc phải chụp X-Quang và CT (chụp cắt lớp vi tính). Hình ảnh từ các xét nghiệm này cho phép bác sĩ quan sát và phát hiện được hiện tượng tiêu xương xảy ra ở xương ổ răng.

Tùy theo mức độ tiêu xương ổ răng, bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp điều trị sau:

1. Cạo vôi răng

Cạo vôi răng là phương pháp đầu tiên được thực hiện trong điều trị tiêu xương răng. Bởi mảng bám, cao răng tích tụ ở chân răng là môi trường thuận lợi để vi khuẩn phát triển và tấn công vào tổ chức nha chu. Bằng cách loại bỏ vôi răng, số lượng vi khuẩn trong mô nha chu sẽ giảm đi đáng kể, qua đó tạo điều kiện cho xương ổ răng tái tạo và hồi phục.

Cạo vôi răng là kỹ thuật nha khoa cơ bản sử dụng dụng cụ chuyên dụng để làm sạch mảng bám, vôi răng tích tụ ở mặt nhai, kẽ răng, mặt ngoài, mặt trong và chân răng. Sau khi cạo vôi răng, bạn sẽ được chỉ định dùng nước súc miệng chứa Chlorhexidine, Hexetidine,… để làm sạch vi khuẩn trong khoang miệng. Đối với người bị tiểu đường và người có hệ miễn dịch suy giảm, bác sĩ có thể có thể chỉ định dùng kháng sinh đường uống.

2. Dẫn truyền xương

Dẫn truyền xương là kỹ thuật sử dụng xương khử khoáng (DBM) ghép vào xương ổ răng để kích thích tế bào gốc phát triển thành các tế bào xương răng trưởng thành. Mục tiêu của kỹ thuật này là đẩy nhanh quá trình tạo cốt bào và làm chậm tốc độ hủy cốt bào. Theo thời gian, các tế bào này sẽ sửa chữa và bù lấp những mô xương đã bị tiêu hủy.

3. Cấy ghép tạo xương

Cấy ghép tạo xương sử dụng chính xương của bệnh nhân (sử dụng xương ở vùng hàm hoặc xương hàm dưới) và cấy ghép vùng xương ổ răng bị hư tổn. Các tế bào xương được ghép vào có vai trò kích thích sự tái tạo và phát triển của tế bào xương ổ răng giúp bù lấp các mô xương bị hư hại, tiêu hủy.

Vì sử dụng chính xương của bệnh nhân nên cấy ghép tạo xương ít khi gặp phải tình trạng đào thải. Phương pháp này thường được áp dụng cho người bị tiêu xương răng có liên quan đến bệnh loãng xương.

4. Cấy ghép xương trị tiêu xương răng

Cấy ghép xương là một trong những phương pháp được áp dụng trong điều trị tiêu xương răng. Phương pháp này sử dụng xương tự thân hoặc xương nhân tạo để cấy ghép vào vị trí xương bị khuyết. Đây là phương pháp phục hồi xương ổ răng hiệu quả và thường được thực hiện trước khi cấy ghép Implant.

Phẫu thuật cấy ghép xương mất không quá nhiều thời gian. Tuy nhiên để xương ổ răng được tái tạo và củng cố, cần ít nhất 3 – 6 tháng mới nhận thấy kết quả. Sau khi cấy ghép xương, bác sĩ sẽ chỉ định cấy ghép Implant để khắc phục triệt để tình trạng tiêu xương răng.

5. Cấy ghép Implant

Cấy ghép Implant là phương pháp phục hình răng cố định tối ưu nhất hiện nay. Phương pháp này được xem là giải pháp hoàn hảo cho trường hợp mất răng vĩnh viễn, răng hư hại nặng không còn khả năng hồi phục. Cấy ghép Implant sử dụng trụ Implant để thay thế chân răng, sau đó dùng khớp nối để gắn kết chân răng và mão răng sứ.

Vì chân răng được cắm sâu vào xương ổ răng nên xương răng sẽ tiếp tục phát triển, hạn chế nguy cơ tiêu xương như các phương pháp phục hình khác. Đối với những trường hợp tiêu xương răng làm giảm thể tích răng, bác sĩ có thể yêu cầu ghép xương trước khi thực hiện phương pháp này. Răng Implant có tuổi thọ lâu dài và thậm chí có thể duy trì được suốt đời nếu chăm sóc đúng cách.

6. Sử dụng thuốc

Tiêu xương răng có liên hệ mật thiết với bệnh loãng xương. Bệnh lý này xảy ra do sự mất cân bằng giữa canxi và phot phat (có liên quan đến sụt giảm hormone estrogen). Trong trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc bổ sung hormone, thuốc bổ sung canxi và vitamin D nếu cần thiết.

Chế độ chăm sóc khi bị tiêu xương răng

Tiêu xương răng là bệnh lý dai dẳng, tiến triển âm thầm và để lại nhiều hệ lụy. Vì có liên quan đến các vấn đề sức khỏe mãn tính nên bệnh lý này vẫn có thể phát triển ngay cả khi đã can thiệp điều trị. Để bảo vệ sức khỏe răng miệng và phòng ngừa các biến chứng nặng nề, nên kết hợp các phương pháp y tế với chế độ chăm sóc hợp lý.

Chế độ chăm sóc khi bị tiêu xương răng:

• Vệ sinh răng miệng đúng cách (chải răng 2 – 3 lần/ ngày, súc miệng và dùng chỉ nha khoa thường xuyên). Thực hiện tốt các biện pháp làm sạch răng miệng giúp ngăn ngừa mảng bám, cao răng và kiểm soát sự tiến triển của các bệnh lý nha khoa hiệu quả.
• Tái khám theo lịch hẹn của bác sĩ và tiến hành lấy cao răng định kỳ 6 tháng/ lần.
• Sử dụng các sản phẩm chăm sóc sức khỏe răng miệng có chứa fluor để tái khoáng men răng và bảo vệ sức khỏe mô nướu. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, bổ sung fluor đầy đủ có thể giảm nguy cơ và hạn chế tiến triển của các bệnh nha khoa hiệu quả.
• Người mắc bệnh loãng xương nên tăng cường bổ sung vitamin D và canxi thông qua chế độ ăn uống. Nếu cần thiết, có thể sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ để cải thiện bệnh lý và ngăn ngừa tình trạng tiêu xương ổ răng.
• Người mắc bệnh tiểu đường, phụ nữ sau khi mãn tính là những đối tượng có nguy cơ tiêu xương răng. Để phòng ngừa bệnh lý này, cần vệ sinh răng miệng tốt và thăm khám nha khoa định kỳ.

Tiêu xương răng là tình trạng khá phổ biến ở người trung niên và người cao tuổi. Tình trạng này có thể dẫn đến mất răng và nhiều hệ lụy khác. Chính vì vậy, cần chủ động thăm khám và điều trị ngay khi nhận thấy các dấu hiệu bất thường.

Tham khảo thêm:

• Tụt lợi hở chân răng: Nguyên nhân, dấu hiệu và điều trị
• Chảy máu chân răng: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị
• 10+ Nguyên nhân gây hôi miệng và cách chữa trị an toàn hiệu quả