Sâu răng hàm ở trẻ ảnh hưởng như thế nào?

Sâu răng hàm ở trẻ em xảy ra chủ yếu trong giai đoạn từ 6 – 12 tuổi. Sâu răng không phải là bệnh lý quá nghiêm trọng nhưng nếu chậm trễ trong việc điều trị, răng có thể bị đau nhức, ê buốt khi ăn uống và sinh hoạt. Về lâu dài, toàn bộ phần men và ngà răng sẽ bị phá hủy dẫn đến viêm nhiễm tủy và nhiều biến chứng khác.

Sâu răng hàm ở trẻ em là bệnh gì?

Sâu răng hàm là tình trạng sâu răng xảy ra ở răng số 6, 7 và 8 (còn được gọi là răng khôn). Tình trạng này có thể gặp ở cả người lớn và trẻ em. Trẻ nhỏ chưa mọc răng khôn nên sâu răng hàm ảnh hưởng chủ yếu đến răng số 6 và số 7. Đa phần trẻ chưa có ý thức bảo vệ sức khỏe răng miệng và cấu trúc răng chưa hoàn chỉnh nên nguy cơ bị sâu răng hàm thường cao hơn người trưởng thành.

Răng hàm có hình dáng đặc biệt hơn so với các răng còn lại. Răng hàm có chiều cao ngắn nhưng chân răng sâu, mặt nhai rộng, có nhiều kẽ và rãnh để thuận tiện cho hoạt động ăn nhai. Răng nằm ở cuối cung hàm nên rất khó làm sạch hoàn toàn. Đây cũng là lý do vì sao sâu răng và các vấn đề nha khoa thường xảy ra ở răng số 6 và số 7.

Sâu răng hàm ở trẻ em là tình trạng răng mất các mô cứng do quá trình hủy khoáng diễn ra nhanh hơn so với tốc độ tái khoáng. Hiện tượng hủy khoáng xảy ra do vi khuẩn Streptococcus mutans và một số loại hại khuẩn thường trú trong khoang miệng. Sâu răng là bệnh nha khoa có tiến triển chậm nên có thể kiểm soát nếu phát hiện và điều trị sớm.

Phụ huynh có thể phát hiện sớm bệnh sâu răng hàm ở trẻ thông qua một số dấu hiệu sau:

• Răng hàm xuất hiện các chấm nâu, đen ở mặt nhai và kẽ răng. Một số trường hợp có thể bị sâu ở mặt trong và mặt ngoài nhưng ít gặp hơn
• Lỗ sâu tiến triển dần theo thời gian. Về lâu dài, răng xuất hiện các lỗ sâu lớn, màu nâu đen, bờ lởm chởm và dễ bị ê buốt khi thức ăn lọt vào bên trong
• Lớp men của răng bị sâu thường có hiện tượng ngả màu. Răng ê buốt và đau nhức trong quá trình ăn uống
• Trường hợp sâu răng nặng có thể quan sát thấy phần ngà bên trong lỗ sâu, khoang miệng có mùi hôi, mô lợi bao xung quanh bị viêm đỏ, chảy máu và đau nhức

Sâu răng hàm có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi nhưng chủ yếu xảy ra ở trẻ 6 – 12 tuổi. Bởi đây là độ tuổi trẻ bắt đầu mọc răng hàm (răng vĩnh viễn).

Nguyên nhân gây sâu răng hàm ở trẻ em

Sâu răng ở trẻ em nói chung và sâu răng hàm nói riêng đều có liên quan đến thói quen vệ sinh răng miệng kém. Đây là điều kiện thuận lợi để mảng bám tích tụ và tạo môi trường cho hại khuẩn Streptococcus mutans phát triển. Ngoài ra, sâu răng hàm ở trẻ cũng có liên quan đến thói quen ăn uống, sinh hoạt và nhiều yếu tố khác.

Các nguyên nhân gây sâu răng hàm ở trẻ em:

• Vệ sinh răng miệng không đúng cách: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra các bệnh nha khoa nói chung và sâu răng nói riêng. Vệ sinh răng miệng kém khiến thức ăn bám dính vào mặt nhai, kẽ răng hàm dẫn đến hình thành mảng bám. Vi khuẩn Streptococcus mutans sẽ xâm nhập vào mảng bám chuyển hóa carbohydrate thành axit. Sau đó, axit sẽ hòa tan các chất vô cơ, hữu cơ của men răng và ngà răng.
• Chế độ ăn nhiều đường: Trẻ nhỏ thường yêu thích những món ăn và thức uống chứa nhiều đường. Tuy nhiên, đường cung cấp cho vi khuẩn một lượng lớn carbohydrate dẫn đến tăng sản xuất axit gây hủy khoáng. Theo số liệu thống kê, chế độ ăn nhiều đường là nguyên nhân gây sâu răng phổ biến bên cạnh thói quen vệ sinh răng miệng kém.
• Thiếu hụt vi chất dinh dưỡng: Khác với người lớn, khẩu vị của trẻ chưa đa dạng nên thường chỉ dùng cố định một vài nhóm thực phẩm, trẻ dễ bị chán ăn và ăn uống kém. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể mà còn tác động đến răng miệng của bé. Thiếu hụt vi chất dinh dưỡng khiến cấu trúc răng suy yếu, răng dễ bị tổn thương bởi vi khuẩn, nhiệt độ, tác động cơ học,…
• Các yếu tố khác: Bên cạnh những nguyên nhân thường gặp, bệnh sâu răng hàm ở trẻ em còn có thể xảy ra do nhiều yếu tố khác như giảm tiết nước bọt, thiểu sản men răng, thiếu hụt fluor, suy giảm sức đề kháng do suy dinh dưỡng, mòn men răng,…

Sâu răng hàm ở trẻ em có ảnh hưởng gì không?

Sâu răng hàm là bệnh lý nha khoa phổ biến ở cả trẻ em và người trưởng thành. Răng hàm nằm ở vị trí khuất nên không ảnh hưởng nhiều đến chức năng thẩm mỹ. Tuy nhiên, răng số 6, số 7 là những răng giữ vai trò nhai và nghiền thức ăn chính. Do đó, sâu răng hàm ở trẻ em có thể gây ra nhiều ảnh hưởng đối với sức khỏe răng miệng và cuộc sống của bé.

Sâu răng hàm trong giai đoạn đầu thường không gây đau nhức hay ê buốt. Tuy nhiên nếu không được điều trị sớm, răng có thể bị tổn thương nặng dẫn đến cảm giác đau buốt khi ăn uống. Khi răng đau nhức, trẻ thường nhai cố định một bên hàm và nghiền nát thức ăn không kỹ. Tình trạng này làm gia tăng nguy cơ bị rối loạn khớp thái dương hàm và các vấn đề tiêu hóa.

Ngoài ra, sâu răng hàm chuyển biến nặng còn có thể gây ra nhiều biến chứng như viêm tủy răng, áp xe răng và thậm chí phải bổ bỏ răng. Việc nhổ bỏ răng trước khi thay răng sẽ khiến cho răng vĩnh viễn mọc lệch, mọc chen chúc và thậm chí là không mọc. Có thể thấy, sâu răng hàm ở trẻ em gây ra nhiều ảnh hưởng đối với sức khỏe và chất lượng cuộc sống của bé. Chính vì thế, phụ huynh cần có biện pháp chăm sóc và điều trị kịp thời.

Các phương pháp điều trị, chăm sóc trẻ bị sâu răng hàm

Sâu răng hàm ở trẻ em phát triển theo từng giai đoạn. Vì vậy, phụ huynh không nên tự ý điều trị cho bé mà cần sắp xếp thời gian đưa trẻ đến phòng khám trong thời gian sớm nhất. Sau khi chẩn đoán bệnh tình và xác định giai đoạn phát triển của sâu răng, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp nhất.

1. Điều trị y tế

Răng hàm là răng giữ chức năng ăn nhai chính. Tình trạng sâu răng có thể làm giảm chức năng nghiền nát thức ăn, đồng thời khiến trẻ bị đau nhức và khó chịu khi ăn uống. Do đó, điều trị sâu răng hàm cần được thực hiện trong thời gian sớm nhất.

Tùy theo tình trạng sức khỏe răng miệng của bé, bác sĩ sẽ chỉ định một số phương pháp điều trị sau:

• Liệu pháp fluor: Liệu pháp fluor được chỉ định khi răng hàm bị sâu nhẹ, chưa xuất hiện đốm nâu đen và lỗ sâu. Bác sĩ sẽ bổ sung fluor bằng cách thoa trực tiếp gel hoặc hỗn hợp chứa khoáng chất này lên bề mặt răng. Fluor sẽ nhanh chóng kết hợp với tinh thể hydroxyl apatite trong men răng tạo thành fluorapatite có kết cấu cứng chắc và ít bị hòa tan bởi axit từ hại khuẩn, thức ăn.
• Trám răng: Hàn trám răng được chỉ định khi sâu răng đã hình thành lỗ sâu ở men và ngà răng. Phương pháp này được thực hiện bằng cách nạo bỏ phần lỗ sâu, sau đó sát khuẩn và dùng vật liệu chuyên dụng trám bít lại. Bác sĩ cũng có thể phủ một lớp vật liệu mỏng lên mặt nhai và kẽ răng để phòng ngừa bệnh tái phát.
• Điều trị nội nha: Trong trường hợp sâu răng hàm ở trẻ chuyển biến nặng dẫn đến viêm tủy răng, bác sĩ sẽ chỉ định điều trị nội nha (lấy tủy răng). Trong thủ thuật này, bác sĩ sẽ dùng dụng cụ chuyên dụng bộc lộ khoang tủy, sau đó làm sạch phần tủy bị viêm nhiễm và hàn trám bằng vật liệu gutta percha.
• Nhổ răng: Rất ít trường hợp sâu răng hàm ở trẻ có chỉ định nhổ. Bởi răng hàm là răng vĩnh viễn, không bị thay thế như răng sữa. Việc nhổ bỏ răng sẽ ảnh hưởng đến chức năng ăn nhai và ảnh hưởng đến toàn bộ răng trên cung hàm. Tuy nhiên trong trường hợp sâu răng hàm quá nặng, bác sĩ sẽ chỉ định nhổ bỏ để phòng tránh biến chứng nghiêm trọng.
• Dùng thuốc: Sâu răng hàm khiến trẻ bị đau nhức nhiều khi ăn uống và thậm chí cơn đau có thể tự phát vào ban đêm. Nếu cần thiết, bác sĩ sẽ chỉ định dùng một số loại thuốc như Paracetamol, dung dịch súc miệng sát khuẩn, NSAID,… để giảm nhanh cơn đau cùng với một số triệu chứng đi kèm.

Phần lớn các trường hợp trẻ bị sâu răng hàm đều có đáp ứng tốt với các phương pháp điều trị và chăm sóc. Tuy nhiên nếu chậm trễ trong việc thăm khám, quá trình chữa trị thường mất nhiều thời gian và chi phí. Do đó, phụ huynh cần chủ động đưa trẻ đến gặp bác sĩ ngay khi nhận thấy các triệu chứng bất thường.

2. Vệ sinh răng miệng đúng cách

Sâu răng hàm và các bệnh nha khoa khác đều có liên quan đến thói quen vệ sinh răng miệng kém. Để kiểm soát bệnh lý này hoàn toàn, phụ huynh cần kết hợp các phương pháp y tế với làm sạch răng miệng cho trẻ đúng cách.

Cách vệ sinh răng miệng cho trẻ bị sâu răng hàm:

• Hướng dẫn trẻ chải răng đúng cách để làm sạch răng miệng sau mỗi bữa ăn. Nên chọn cho trẻ bàn chải nhỏ, lông mềm, có màu sắc và hình dáng dễ thương để tạo sự hứng thú cho bé khi làm sạch răng miệng.
• Thay bàn chải định kỳ cho trẻ để đảm bảo hiệu quả làm sạch. Nếu trẻ lười chải răng, mẹ nên chuẩn bị sẵn 2 – 3 bàn chải để trẻ thay đổi theo ngày. Ngoài ra, nên sử dụng các loại kem đánh răng có mùi thơm trái cây để tạo cảm giác thích thú cho bé.
• Sau khi trẻ chải răng, phụ huynh nên dùng chỉ nha khoa để làm sạch kẽ răng cho trẻ. Khi trẻ lớn hơn, nên hướng dẫn trẻ cách tự sử dụng để làm sạch răng miệng sau các bữa ăn.
• Cho trẻ súc miệng với nước muối pha loãng để tiêu diệt hại khuẩn trong khoang miệng sau khi ăn uống. Ngoài ra, mẹ cũng có thể cho trẻ dùng các loại nước súc miệng phù hợp với độ tuổi để tăng hiệu quả làm sạch răng miệng.

Vệ sinh răng miệng đúng cách là biện pháp quan trọng trong điều trị sâu răng hàm ở trẻ. Ngoài ra, duy trì những thói quen này còn giúp bảo vệ sức khỏe răng miệng và phòng ngừa các bệnh nha khoa thường gặp khác.

3. Xây dựng chế độ ăn hợp lý

Các bệnh lý nha khoa ở trẻ nhỏ có mối liên hệ mật thiết với tình trạng thiếu hụt vi chất dinh dưỡng. Do đó bên cạnh các biện pháp trên, phụ huynh nên xây dựng chế độ ăn uống hợp lý cho con trẻ. Bổ sung đầy đủ vitamin và khoáng chất giúp trẻ nhanh tăng cân, đồng thời hỗ trợ tăng cường sức khỏe răng miệng và cải thiện tình trạng sâu răng hiệu quả.

Chế độ dinh dưỡng cho bé bị sâu răng hàm:

• Canxi và vitamin D là những thành phần dinh dưỡng cần thiết đối với sức khỏe răng miệng. Vì vậy, mẹ nên bổ sung các thực phẩm giàu vitamin C và canxi vào chế độ ăn cho bé như sữa, trứng, các loại cá, nghêu, mực, tôm,…
• Cho trẻ dùng thêm các loại trái cây giàu vitamin C như bưởi, cam, quýt, dâu tây,… Vitamin C giúp tăng cường hệ miễn dịch, đồng thời cải thiện độ liên kết của mô lợi và răng. Thiếu hụt vitamin C có thể khiến trẻ bị viêm lợi, tụt lợi, chảy máu chân răng và tăng nguy cơ sâu răng hàm đáng kể.
• Nên bổ sung thêm các món ăn, thức uống giàu dinh dưỡng để bé phát triển và tăng cân đều đặn. Tuy nhiên, nên chế biến các món ăn ở dạng lỏng, mềm và nguội để làm giảm áp lực lên răng hàm.
• Dùng thức ăn cứng, khô và dai có thể làm tăng áp lực lên răng hàm bị sâu. Ngoài ra, thói quen nhai thức ăn cứng còn tăng nguy cơ bị viêm khớp thái dương hàm. Vì vậy, mẹ nên tránh cho bé sử dụng các loại thực phẩm cứng, dai – nhất là trong thời gian điều trị sâu răng số 6 và số 7.
• Chế độ ăn nhiều đường là yếu tố gia tăng nguy cơ bị sâu răng nói chung và sâu răng hàm nói riêng. Để kiểm soát tình trạng sâu răng, phụ huynh nên hạn chế lượng đường trong chế độ ăn của bé. Sau khi dùng thức ăn chứa đường, nên cho trẻ súc miệng và uống nhiều nước để trung hòa axit từ vi khuẩn.

Phòng ngừa sâu răng hàm ở trẻ em

Sâu răng hàm ảnh hưởng không nhỏ đến chức năng ăn nhai. Ngoài ra, răng hàm bị tổn thương còn tác động xấu đến cấu trúc răng và chất lượng cuộc sống của bé. Để bảo vệ sức khỏe răng miệng cho con trẻ, phụ huynh nên có những biện pháp phòng ngừa sau khi điều trị.

Các biện pháp phòng ngừa sâu răng hàm ở trẻ em:

• Thực hiện đầy đủ các biện pháp vệ sinh răng miệng cho bé. Bên cạnh chải răng, súc miệng và dùng chỉ nha khoa, mẹ nên đưa trẻ đến phòng khám 1 – 2 lần/ năm để được khám định kỳ. Trong giai đoạn mọc răng vĩnh viễn, nên cho trẻ đến gặp bác sĩ 3 tháng/ lần để được kiểm tra tình trạng răng miệng và can thiệp kịp thời nắn chỉnh răng nếu nhận thấy răng mọc lệch, mọc chen chúc.
• Xây dựng chế độ dinh dưỡng phù hợp với độ tuổi của bé. Chế độ ăn hợp lý có thể cải thiện sức khỏe răng miệng, qua đó hạn chế nguy cơ bị sâu răng và mắc các bệnh nha khoa khác.
• Không cho trẻ dùng nhiều socola, bánh kẹo, nước ngọt có gas,… Để bảo vệ sức khỏe của bé, mẹ nên chế biến cho trẻ các món ăn vặt thơm ngon và giàu dinh dưỡng như sinh tố, mứt trái cây, bánh quy ít đường.
• Nếu nhận thấy trẻ có thói quen nghiến răng, nên cho trẻ sử dụng máng đeo chống nghiến. Bên cạnh đó, cần tìm hiểu nguyên nhân khiến trẻ bị nghiến răng và khắc phục từ căn nguyên để cải thiện tình trạng một cách triệt để.
• Cho trẻ uống nhiều nước để hạn chế tình trạng giảm tiết nước bọt. Trẻ thường không thích uống nước lọc nên mẹ có thể cho bé dùng các loại sữa và nước ép từ trái cây, rau củ để bù nước, đồng thời cung cấp vitamin và khoáng chất cần thiết.
• Đưa trẻ đến gặp bác sĩ ngay khi nhận thấy các triệu chứng bất thường ở răng miệng. Thực tế cho thấy, đa phần những bệnh lý nha khoa được phát hiện và xử lý sớm đều thuyên giảm nhanh, ít ảnh hưởng đến sức khỏe răng miệng và chất lượng cuộc sống.

Sâu răng hàm ở trẻ ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe răng miệng và cuộc sống của bé. Tuy nhiên, bệnh lý này hoàn toàn có thể kiểm soát nếu chăm sóc và điều trị kịp thời, đúng cách. Để biến chứng phát sinh, phụ huynh cần tránh tâm lý chủ quan, lơ là trước những biểu hiện bất thường ở con trẻ.

Tham khảo thêm:

• Xiết ăn răng ở trẻ em là gì? Nguyên nhân và cách điều trị an toàn
• Răng cửa bị đen bên trong: Nguyên nhân và cách xử lý
• Sún răng ở trẻ em: Nguyên nhân, cách xử lý và phòng ngừa